سکته مغزی و سکته قلبی دو وضعیت اضطراری هستند که ممکن است با علائم مشابهی بروز کنند؛ اما تشخیص به‌موقع و اقدام سریع می‌تواند از پیامدهای جدی جلوگیری کند. در ادامه به بررسی نشانه‌های سکته مغزی و قلبی، عوامل خطر و راه‌های درمان آن‌ها پرداخته‌ایم.
نشانه‌های سکته مغزی
علائم سکته مغزی می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما آشنایی با برخی از علائم رایج می‌تواند نجات‌بخش باشد:
- بی‌حسی یا ضعف ناگهانی: اغلب در یک سمت صورت، دست یا پا دیده می‌شود.
- سردرگمی و مشکل در صحبت کردن: فرد ممکن است در بیان کلمات یا درک گفتار دچار مشکل شود.
- اختلالات بینایی: تاری، سیاه شدن یا حتی از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم از علائم هشداردهنده است.
- اختلال در راه رفتن و از دست دادن تعادل: دشواری در حرکت و احساس سرگیجه که باعث ناتوانی در حفظ تعادل می‌شود.
- سردرد شدید و ناگهانی: بروز سردردی شدید بدون دلیل مشخص، می‌تواند علامتی از سکته مغزی باشد.
این علائم ممکن است به‌تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر رخ دهند و تشخیص به‌موقع می‌تواند امکان درمان را فراهم کند.
عوامل افزایش‌دهنده‌ی خطر بروز سکته
برخی از عوامل می‌توانند احتمال بروز سکته مغزی یا قلبی را افزایش دهند، از جمله:
- سیگار کشیدن
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی
- اختلال در ریتم قلب (مانند فیبریلاسیون دهلیزی)
نشانه‌های سکته قلبی
علائم سکته قلبی بسته به جنسیت، سن و شرایط مانند دیابت ممکن است متفاوت باشد؛ اما علائم رایج عبارت‌اند از:
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه: معمولاً با حس فشار، سفتی یا سوزش توصیف شده و ممکن است به بازوها، شانه‌ها، گردن، فک یا پشت سرایت کند. لازم به ذکر است که گاهی این درد با سوزش معده اشتباه گرفته می‌شود.
- تنگی نفس: احساس دشواری در نفس کشیدن که می‌تواند نشانه‌ای از مشکل قلبی باشد.
- تهوع و استفراغ: بروز حالت تهوع و حتی استفراغ در برخی موارد.
- تعریق شدید: عرق سرد و ناگهانی در طول حمله قلبی رخ می‌دهد.
- خستگی غیرمعمول: احساس خستگی شدید بدون دلیل مشخص می‌تواند هشداردهنده باشد.
- سرگیجه یا سبکی سر: احساس بی‌ثباتی و سرگیجه که ممکن است با سایر علائم همراه شود.
درمان‌های اورژانسی و روش‌های مداخله
در موارد حاد سکته قلبی، علاوه بر دارو و تغییر سبک زندگی، روش‌های تخصصی مانند پیوند عروق کرونری (CABG) یا آنژیوپلاستی با استنت به کار گرفته می‌شود. در عمل جراحی بای پس، پزشک با اتصال یک رگ خونی به شریان مسدود شده، جریان خون را مجدداً برقرار می‌کند. آنژیوپلاستی نیز با وارد کردن کاتتر و بالون کوچک به رگ مسدود، با باد کردن بالون، پلاک‌های چربی را به دیواره رگ فشار می‌دهد تا جریان خون بهبود یابد. پس از چنین مداخلاتی، شرکت در جلسات توانبخشی قلبی به مدت چند هفته اهمیت ویژه‌ای دارد تا با رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و اجتناب از عوامل خطر مانند سیگار و استرس، از بروز مجدد این حوادث جلوگیری شود.
درمان سکته مغزی: تفاوت‌های مهم
برای سکته مغزی نیز روش‌های درمانی بسته به نوع آن متفاوت است:
- سکته ایسکمیک: در صورتی که بیمار به موقع به بیمارستان مراجعه کند، ممکن است دارویی به نام فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی تجویز شود تا به حل شدن لخته‌های خون کمک کند.
- سکته هموراژیک: در این حالت، جراحی جهت ترمیم رگ‌های آسیب دیده یا استفاده از گیره‌های مخصوص ممکن است ضروری باشد.
توانبخشی و بازگشت به زندگی عادی
سرعت و میزان بهبودی پس از سکته به زمان واکنش و درمان بستگی دارد. در برخی افراد، آسیب‌های ناشی از سکته ممکن است باعث مشکلات موقتی در راه رفتن یا صحبت کردن شود؛ در حالی که در برخی دیگر، تغییرات عملکردی در مغز ممکن است باقی بماند. از این رو، پایبندی به برنامه‌های توانبخشی و تغییر سبک زندگی برای بهبود عملکرد کلی و کاهش خطر عوارض آتی ضروری است.
پیشگیری از سکته مغزی و قلبی
برای کاهش احتمال بروز این حملات، توصیه‌های زیر می‌تواند مفید باشد:
- رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم؛ کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده، ترانس، کلسترول، سدیم و قندهای اضافه.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه ورزش با شدت بالا در هفته به همراه تمرینات مقاومتی دو بار در هفته.
- حفظ وزن مناسب: کنترل وزن از طریق تغذیه متعادل و ورزش، کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی و سکته را به همراه دارد.
- ترک مصرف دخانیات: عدم استفاده از سیگار و سایر محصولات تنباکو که خطر حملات قلبی و سکته را به‌شدت افزایش می‌دهد.
- مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند ورزش، مدیتیشن و شرکت در گروه‌های حمایتی.
- کنترل عوامل خطر: نظارت بر فشار خون، کلسترول و قند خون و انجام معاینات منظم پزشکی جهت شناسایی زودهنگام مشکلات.
با توجه به اهمیت تشخیص سریع و درمان به‌موقع، شناخت علائم سکته مغزی و قلبی و پیروی از نکات پیشگیرانه می‌تواند نقش مهمی در نجات زندگی داشته باشد.