وقتی صحبت از درد قلب و قفسه سینه به میان می‌آید طیف وسیعی از دردها مثل دردهای تیز و برنده تا دردهای مبهم و طولانی را شامل می‌شود. بعضی اوقات درد قلب و قفسه سینه، سوزش مانند است و در مواردی نیز درد از گردن به سمت فک می‌رود و سپس به پشت یا دست‌ها می‌زند. درد قلب و قفسه سینه علت‌های مختلفی دارد که در این مقاله تصمیم داریم با نگاهی دقیق، علت‌های زمینه‌ای و علائم آن‌ها را شرح دهیم.
علائم درد قلب چگونه است؟
درد قفسه سینه بسته به علت آن می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند. در بیشتر موارد، علت زمینه‌ای ربطی به قلب ندارد. راه آسانی برای تشخیص علت درد قلب وجود ندارد. در چنین مواردی تنها مراجعه به پزشک می‌تواند راه‌گشای تشخیص و درمان درد قفسه سینه باشد.
علائم درد قفسه سینه ناشی از مشکلات قلبی
اگر درد قفسه سینه ناشی از یک بیماری قلبی باشد، ممکن است دردی مبهم همراه با علائم زیر ظاهر شود:
- فشار، سوزش و سفتی در قفسه سینه
- دردی که به کمر، گردن، فک، شانه‌ها و بازو گسترش می‌یابد
- دردی که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد و با فعالیت بدتر می‌شود
- تنگی نفس
- عرق سرد
- سرگیجه یا ضعف
- حالت تهوع یا استفراغ
سایر انواع درد قلب و قفسه سینه
تمایز دادن درد از نوع قلبی با سایر انواع دردهای قفسه سینه دشوار است. با این حال، علائم درد قفسه سینه که به دلایلی غیر از مشکلات قلبی بروز می‌کند، اغلب به صورت زیر است:
- طعم ترش در زبان یا احساس ورود مجدد غذا به دهان
- مشکل در بلعیدن غذا
- دردی که با تغییر وضعیت بدن کمتر یا بدتر می‌شود
- دردی که با تنفس عمیق یا سرفه بدتر می‌شود
- حساس شدن قفسه سینه در زمان لمس
- دردی که ساعت‌ها ادامه دارد
احساس درد و سوزش در قفسه سینه می‌تواند ناشی از مشکلات معده و سوزش سردل باشد.
علائم درد قلب در زنان
معمولاً علائم مشکلات قلبی در زنان به اشکال زیر بروز می‌کنند:
- احساس درد و فشار در قفسه سینه به‌ویژه در مرکز قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد
- درد و ناراحتی در یک یا هر دو دست، پشت، گردن و فک
- تنگی نفس که ممکن است با درد قفسه سینه همراه شود
- سایر علائم مانند عرق سرد، حالت تهوع یا سبکی سر
مانند مردان، شایع‌ترین علامت حمله قلبی در زنان درد و فشار قفسه سینه است اما گاهی در زنان علائم کمتر شایع مثل تهوع و استفراغ نیز بروز می‌کند.
چه زمانی برای درد قلب باید به پزشک مراجعه کرد؟
کدام قلب درد را جدی بیگریم؟ اگر به‌تازگی دچار درد قفسه سینه شده‌اید و فکر می‌کنید که عامل آن مشکلات قلبی است، بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید. در ضمن، علائم حمله قلبی را همواره به خاطر داشته باشید و هرگاه در خود و یا اطرافیان علائم حمله قلبی را مشاهده کردید فوری با اورژانس تماس بگیرید. اگر دسترسی به فوریت‌های پزشکی میسر نیست از اعضای خانواده، دوست و یا همسایه بخواهید که شما را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانند.
درد قلب نشانه چیست؟
اگرچه عموم مردم تصور می‌کنند که درد قلب نشانه یک مشکل قلبی است اما همیشه این‌طور نیست چراکه بسیاری از عواملی که باعث بروز درد قلب و قفسه سینه می‌شوند منشأ قلبی ندارند بلکه یک درد ثانویه هستند. درد ثانویه به این معنی که قلب سالم است اما به‌عنوان مثال درد ناشی از زخم معده به قفسه سینه نیز سرایت کرده است و ما همچون درد قلب آن را احساس می‌کنیم. در این بخش به دو دسته درد قلب اشاره می‌کنیم. دسته اول دردهایی که از خود قلب شروع می‌شوند که نشانه احتمالی یکی از مشکلات قلبی زیر هستند:
- مشکلات قلبی و عروقی (بروز درد در سمت چپ قفسه سینه)
- حمله قلبی به دلیل انسداد شریان کرونری
- پارگی عروق کرونر
- پریکاردیت (التهاب پرده دور قلب)
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (ضخیم و سفت شدن دیواره بطن‌ها)
- پارگی آئورت
- آنوریسم آئورت (ضعیف و نازک شدن دیواره آئورت و تشکیل حباب خونی)
- افتادگی دریچه میترال
اما اگر درد از نوع ثانویه باشد نشانه یکی از مشکلات زیر است:
- مشکلات گوارشی (درد وسط قفسه سینه)
- رفلاکس معده به مری (ورود اسید معده به مری و ایجاد سوزش سر دل)
- زخم معده
- اسپاسم ماهیچه‌های مری
درد قفسه سینه به دلیل مشکلات گوارشی در هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شود زیرا اسید راحت‌تر می‌تواند وارد مری شود. این درد غالباً بعد از شام و همچنین بعد از خوردن غذاهای تند بدتر می‌شود. عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری و مصرف خودسرانه مسکن ها می‌تواند به پوشش معده آسیب بزند. این زخم باعث سوزش و درد زیر استخوان سینه می‌شود.
رد زخم معده بعد از خوردن غذاهای اسیدی و یا مصرف الکل شدیدتر می‌شود. در بعضی شرایط به دلایل نامعلومی ماهیچه‌های اطراف مری ممکن است دچار انقباضات ناخواسته شوند و علائم آن به‌صورت درد و احساس فشار زیر استخوان سینه بروز کند. در ادامه به معرفی علل درد قلب می‌پردازیم.
حمله قلبی
حمله قلبی به دلیل مسدود شدن جریان خون به قلب که اغلب ناشی از یک لخته خون است، رخ می‌دهد.
آنژین صدری
آنژین اصطلاحی است که برای درد قفسه سینه ناشی از جریان خون ضعیف به قلب به کار می‌رود. گرفتگی عروق به دلیل ایجاد پلاک‌های ضخیم بر دیواره داخلی رگ‌ها سبب اختلال جریان خون به قلب می‌شود. این پلاک‌ها رگ‌ها را باریک کرده و خون‌رسانی به قلب را به‌ویژه در حین فعالیت بدنی محدود می‌کنند.
پارگی آئورت
این شرایط مخاطره‌آمیز زمانی بروز می‌کند که شریان اصلی قلب (آئورت) دچار پارگی شود. اگر به‌مرور زمان و یا به دلایل دیگری لایه‌های داخلی آئورت شکافته شوند، خون بین لایه‌ها نفوذ کرده و فشار حاصل از آن باعث تخریب جداره آئورت می‌شود.
التهاب بافت اطراف قلب (پریکاردیت)
این وضعیت باعث بروز درد شدید هنگام تنفس یا دراز کشیدن می‌شود.
دلایل گوارشی درد قلب
درد قلب و معده ممکن است ناشی از اختلالات دستگاه گوارش باشد، ازجمله:
- سوزش سردل: احساس درد و سوزش در پشت دنده‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به مری وارد شود. این اختلال که رفلاکس معده یا رفلاکس اسید هم نام دارد به دلیل آسیب دیدن اسنفکتر معده ایجاد می‌شود
- اختلالات بلع: مشکلات مری می‌تواند منجر به دشوار و حتی دردناک شدن بلع و درنتیجه بروز درد قلب و سوزش قفسه سینه شود
- مشکلات کیسه صفرا یا پانکراس: سنگ کیسه صفرا یا التهاب پانکراس باعث بروز دردی می‌شود که از شکم به قفسه سینه گسترش می‌یابد
تفاوت درد قلب و درد معده
محل درد و سوزش معمولاً در قسمت بالایی شکم و زیر استخوان سینه قرار دارد. سوزش معده معمولاً به دلیل حرکت اسید از معده به مری رخ می‌دهد و به آن سوزش سردل هم گفته می‌شود. ویژگی‌های معمول سوزش سر دل عبارت‌اند از:
- احساس سوزش در قفسه سینه که ممکن است در قسمت بالای شکم نیز احساس شود
- معمولاً بعد از غذا خوردن یا هنگام دراز کشیدن تشدید می‌شود
- این درد ممکن است شما را از خواب بیدار کند به‌خصوص اگر درست قبل از رفتن به رختخواب غذا خورده باشید
- درد معده معمولاً با مصرف قرص‌های معده برطرف می‌شود
- درد قفسه سینه ناشی از مشکلات معده اغلب با طعم ترش دهان همراه است
اما اگر درد قفسه سینه با فشار، تعریق سرد، سرگیجه یا تنگی نفس همراه باشد غالباً نشان‌دهنده یک مشکل قلبی است. در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه کنید تا معاینات لازم برای اطمینان از سلامت قلب شما انجام شود.
به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic بعضی از انواع درد قفسه سینه با آسیب‌ها و سایر مشکلات ساختاری قفسه سینه (عضلانی و استخوانی) مرتبط است، ازجمله:
- کوستوکندریت: در این عارضه، غضروف قفسه سینه به‌ویژه غضروفی که دنده‌ها را به جناغ سینه متصل می‌کند ملتهب و دردناک می‌شود
- درد عضلات قفسه سینه: سندرمی مانند فیبرومیالژیا باعث درد مداوم قفسه سینه می‌شوند
- دنده‌های آسیب دیده: ضرب‌دیدگی دنده‌ها یا شکستگی آن‌ها می‌تواند باعث درد قفسه سینه شود
درد قلب مرتبط با ریه
بسیاری از اختلالات ریوی می‌توانند باعث درد قفسه سینه شوند، ازجمله:
- لخته شدن خون در ریه (آمبولی ریه): لخته‌ای که باعث انسداد شریان ریه می‌شود جریان خون به بافت ریه را مهار می‌کند
- التهاب غشای پوشاننده ریه‌ها (پلوریت): این وضعیت می‌تواند باعث درد قفسه سینه هنگام تنفس یا سرفه شود
- کلاپس ریه: درد قفسه سینه مرتبط با کلاپس ریه معمولاً به‌طور ناگهانی شروع می‌شود و تا ساعت‌ها ادامه دارد و اغلب با تنگی نفس همراه است. کلاپس ریه زمانی رخ می‌دهد که به دلیل سوراخ شدن ریه، هوا به فضای بین ریه و دنده‌ها نشت کند
- فشار خون ریوی: وقتی‌که فشار داخل شریان‌های ریه افزایش پبدا کند، منجر به درد قفسه سینه می‌شود
علل دیگر درد قلب
درد قلب و قفسه سینه می‌تواند ناشی از موارد زیر نیز باشد:
- وحشت‌زدگی یا پانیک: افرادی که دچار حملات پانیک (panic attack) می‌شوند معمولاً اپیزودهایی از ترس شدید همراه با درد قفسه سینه، تپش قلب، تنفس سریع، تعریق زیاد، تنگی نفس، حالت تهوع، سرگیجه و ترس از مردن را تجربه می‌کنند
- زونا: زونا که بر اثر فعال شدن مجدد ویروس آبله‌مرغان ایجاد می‌شود، باعث درد و بروز تاول در پشت و قفسه سینه شود
تشخیص درد قلب
درد قفسه سینه همیشه نشانه حمله قلبی نیست اما به دلیل اهمیت بیماری‌های قلبی، پزشکان این احتمال را همیشه در اولویت قرار می‌دهند. بنابراین در ابتدا برای تشخیص درد قلب آزمایشات قلبی تجویز می‌شوند. مهم‌ترین آزمایش‌های مورد استفاده در این زمینه به شرح زیر است.
الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)
در تست نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب ارزیابی می‌شود. برای این کار الکترودهای چسبنده بر روی قفسه سینه و گاهی اوقات به دست و پا متصل می‌شوند. این الکترودها از یک طرف به بدن بیمار و از طرف دیگر به مانیتور وصل هستند تا فعالیت الکتریکی قلب را به تصویر بکشند. ازآنجایی‌که عضله قلب آسیب‌دیده سیگنال‌های الکتریکی را در یک الگوی منظم هدایت نمی‌کند، نوار قلب می‌تواند وقوع یک حمله قلبی را تشخیص دهد.
آزمایش خون
آزمایش خون به منظور بررسی سطح پروتئین یا آنزیم‌های مرتبط با عضله قلب در خون انجام می‌شود. هرچه آسیب به عضله قلب وسیع‌تر باشد به همان نسبت میزان پروتئین‌ها و آنزیم‌ها در خون بیشتر خواهد بود.
رادیوگرافی قفسه سینه
در رادیوگرافی با استفاده از اشعه ایکس تصاویری از قفسه سینه، وضعیت ریه‌ها، قلب و عروق خونی به دست می‌آید. رادیوگرافی قفسه سینه همچنین می‌تواند مشکلات ریوی مانند ذات‌الریه یا کلاپس ریه را نیز نشان دهد.
سی‌تی اسکن (CT)
سی‌تی اسکن وجود لخته خون در ریه (آمبولی ریه) و پارگی آئورت را آشکار می‌کند.
درمان درد قلب و قفسه سینه
درمان درد قفسه سینه بستگی به علت درد دارد. بعضی از داروهای پرکاربرد مورد استفاده برای درد قفسه سینه عبارت‌اند از:
شل کننده‌های عروق
نیتروگلیسیرین که معمولاً به صورت قرص زیرزبانی مصرف می‌شود شریان‌های قلب را آزاد کرده تا خون راحت‌تر بتواند در محل گرفتگی جریان یابد. بعضی از داروهای فشار خون نیز باعث شل شدن و آزاد شدن عروق خونی می‌شوند.
آسپیرین
اگر پزشک تشخیص دهد که درد قفسه سینه با مشکل قلبی مرتبط است، احتمالاً آسپیرین را تجویز می‌کند.
داروهای ترومبولیتیک
داروهای ترومبولیتک داروهای لخته شکن هستند و برای افرادی تجویز می‌شوند که دچار حمله قلبی شده‌اند. این داروها لخته را تجزیه کرده و جریان خون را به سمت عضله قلب هدایت می‌کنند.
داروهای رقیق‌کننده خون
اگر در شریان قلبی یا ریوی لخته تشکیل شده باشد، احتمالاً داروهایی تجویز می‌شود که مانع از لخته شدن خون شوند تا از تشکیل لخته‌های بیشتر جلوگیری گردد.
داروهای سرکوب‌کننده اسید
اگر درد قفسه سینه به دلیل ورود اسید معده به مری باشد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که میزان اسید معده را کاهش می‌دهند.
داروهای ضدافسردگی
اگر دچار حملات پانیک هستید، پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی را برای کمک به کنترل علائم تجویز نماید.
درمان خانگی درد قلب
چندین راه مختلف برای کاهش درد قلب در منزل وجود دارد. این راه‌ها تنها زمانی توصیه می‌شوند که توسط پزشک معاینه شده باشید و مطمئن هستید که درد قلب شما ناشی از مشکلات قلبی نیست. همچنین، روش‌های ذکرشده در این مقاله برای افراد مبتلا به آنژین صدری مناسب نیستند. افراد مبتلا به آنژین باید داروهایی که توسط پزشک تجویزشده را مصرف کنند. با توجه به نکات گوشزدشده روش‌های زیر برای تسکین درد قلب مفید است:
بادام
اگر درد قلب ناشی از رفلاکس معده باشد خوردن چند بادام به‌صورت روزانه ممکن است کمک‌کننده باشد. البته شواهد علمی چندان محکمی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد. با این حال، نتایج بعضی از تحقیقات حوزه علوم پزشکی نشان می‌دهد که مصرف بادام برای سلامت قلب مفید است و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
کمپرس یخ
یکی از علت‌های شایع درد قلب و قفسه سینه کشیدگی عضلات به دلیل فشار ناشی از ورزش، فعالیت‌های سنگین و یا ضربه‌های شدید است. در چنین مواردی کمپرس یخ یک روش پذیرفته‌شده برای کمک به کاهش درد و تورم است.