آنژین قلبی یا آنژین صدری از انواع بیماری های قلبی است و نوعی درد قفسه سینه است که به دلیل کاهش جریان خون به قلب به وجود می‌آید. آنژین صدری یکی از علائم بیماری‌های عروق کرونر و گرفتگی رگ‌های قلب است که اغلب به صورت فشار و سنگینی در ناحیه قفسه سینه ظاهر می‌شود به طوری‌که احساس می‌شود که یک وزن سنگینی بر روی قفسه سینه قرار گرفته است.
عوامل متفاوتی در بروز درد قفسه سینه نقش دارند و تشخیص آن‌ها بدون انجام معاینه و آزمایشات تشخیصی بسیار دشوار است. اگر به تازگی دچار درد قفسه سینه شده‌اید، حتما برای تشخیص علت درد به پزشک مراجعه کنید.
انواع آنژین قلبی
آنژین قلبی به چند نوع تقسیم‌بندی می‌شود. انواع مختلف آنژین صدری بسته به عامل زمینه‌ای شامل موارد زیر است.
آنژین پایدار
آنژین پایدار شایع‌ترین شکل آنژین است و معمولاً در حین فعالیت بدنی ظاهر می‌شود. علائم این نوع آنژین با استراحت و مصرف دارو برطرف می‌شود. به عنوان مثال، درد قفسه سینه هنگام پیمودن سربالایی یا دردی که در هوای سرد بروز می‌کند، ممکن است آنژین صدری باشد. درد آنژین پایدار قابل پیش‌بینی است و معمولاً در یک الگو و شرایط مشخصی رخ می‌دهد. این درد معمولاً مدت کوتاهی و شاید کمتر از پنج دقیقه احساس می‌شود.
آنژین ناپایدار (وضعیت اورژانسی)
آنژین ناپایدار غیرقابل پیش بینی است و در هر زمانی از جمله حالت استراحت رخ می‌دهد. این نوع آنژین معمولاً شدید است و ممکن است ۲۰ دقیقه یا بیشتر نیز طول بکشد. درد ناشی از آنژین ناپایدار با استراحت یا داروهای معمول از بین نمی‌رود. اگر جریان خون به حالت اولیه باز نگردد، قلب دچار کمبود اکسیژن می‌شود و سکته قلبی رخ خواهد داد. آنژین ناپایدار خطرناک است و نیاز به درمان اورژانسی دارد.
پرینزمتال
آنژین پرینزمتال به دلیل اسپاسم در شریان‌های قلب به وجود می‌آید و به طور موقت جریان خون را کاهش می‌دهد. درد شدید قفسه سینه علامت اصلی آنژین پرینزمتال است. علائم آنژین متغیر است و اغلب به صورت دوره‌ای و به طور معمول در حالت استراحت و در طول شب احساس می‌شوند.
آنژین مقاوم به درمان
در این نوع آنژین اپیزودهای درد و فشار قفسه سینه با اصلاح سبک زندگی و یا مصرف دارو قابل کنترل نیست.
علائم آنژین قلبی
علائم آنژین صدری شامل درد و ناراحتی قفسه سینه است که به صورت زیر است:
- احساس سوزش در ناحیه سینه
- احساس فشار بر قفسه سینه
- دردی که ممکن است به دست، گردن، فک، شانه یا پشت نیز سرایت کند
سایر علائم آنژین عبارتند از:
- سرگیجه
- خستگی
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- تعریق
شدت، مدت و نوع آنژین ممکن است متفاوت باشد. اگر علائم آنژین نسبت به قبل تغییر کرده باشد یا درد شدیدتر شده است باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمائید.
آنژین قلبی در زنان
در بعضی شرایط علائم آنژین در زنان با علائم کلاسیک آن متفاوت است. این تفاوت‌ها و عدم شناخت آن‌ها ممکن است موجب تاخیر در مراجعه به پزشک و تشخیص دیرهنگام گردد. به عنوان مثال، درد قفسه سینه اگرچه یک علامت شایع در زنان است، اما ممکن است تنها علامت یا شایع‌ترین علامت آنژین نباشد. علاوه‌بر درد قفسه سینه، علائم زیر نیز احتمال بروز در زنان دارند:
- ناراحتی گردن و درد فک، دندان‌ها یا پشت
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- درد کوبنده به جای فشار در قفسه سینه
- درد شکم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد قفسه سینه بیش از چند دقیقه طول بکشد و با استراحت یا مصرف داروهای آنژین از بین نرود، ممکن است نشانه‌ای از مشکل جدی قلبی باشد. در چنین شرایطی لازم است بدوت اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید تا علت درد قفسه سینه مشخص شود. اگر به تازگی دچار درد و فشار قفسه سینه شده‌اید، لازم است که برای تشخیص علت و دریافت درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. اگر از قبل به آنژین مبتلا بوده‌اید اما اخیرا درد آنژین بدتر شده یا الگوی آن تغییر کرده است، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی در ابتلا به آنژین نقش دارند؟
بیماری عروق کرونر
گرفتگی رگ‌های قلب علت اصلی آنژین در مردان و زنان است. گرفتگی عروق زمانی پدید می‌آید که رسوباتی به نام پلاک در شریان‌های قلب تشکیل شوند. در چنین شرایطی رگ‌ها باریک و سخت می‌شوند (آترواسکلروز) و در نتیجه جریان خون به قلب کاهش می‌یابد. کاهش جریان خون و کمبود اکسیژن منجر به ایسکمی (کاهش اکسیژن رسانی) بافت قلب می‌شود و فرد در معرض خطر حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) قرار می‌گیرد.
بیماری میکروواسکولار عروق کرونر
زنان بیشتر از مردان به آنژین ناشی از میکروواسکولار عروق مبتلا می‌شوند. در این عارضه دیواره و پوشش رگ‌های خونی که از شریان کرونر منشعب می‌شوند، آسیب می‌بینند. این روند سبب کاهش جریان خون به قلب و بروز اسپاسم عروق کرونر می‌شود.
اسپاسم کرونر
در طی اسپاسم کرونری، سرخرگ‌های کرونر به طور مکرر منقبض می‌شوند. این اسپاسم‌ها به طور موقت جریان خون به قلب را محدود می‌کنند. امکان رخ دادن این اختلال حتی بدون پیش زمینه بیماری‌های قلبی نیز وجود دارد.
به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به آنژین صدری را افزایش دهند:
- افزایش سن: آنژین قلبی بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال شایع است
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی: اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به بیماری قلبی باشد، بهتر است برای چکاپ قلب خود به پزشک مراجعه نمائید.
- استعمال دخانیات: مواد سمی موجود در دود سیگار و قلیان سرعت تشکیل رسوبات التهابی در رگ‌ها را افزایش می‌دهند.
- دیابت: دیابت با تسریع تصلب شرایین و افزایش سطح کلسترول، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد که در نهایت منجر به آنژین صدری و حملات قلبی می‌شود
- فشار خون و کلسترول بالا
- سایر مشکلات سلامتی: بیماری‌های مزمن کلیوی، مشکلات عروق محیطی، سندرم متابولیک یا سابقه سکته، خطر ابتلا به آنژین را افزایش می‌دهد
- عدم تحرک و ورزش: کم تحرکی در بالا رفتن سطح کلسترول، ابتلا به فشار خون و دیابت نوع ۲ تاثیر مخربی دارد
- چاقی: اضافه وزن باعث می‌شود که قلب برای خون رسانی به سراسر بدن زحمت بیشتری را متحمل شود
- استرس: هورمون‌های تولیدشده در هنگام استرس شریان‌ها را باریک کرده و آنژین را تشدید می‌کند
- عوارض جانبی داروها: بعضی از داروها در سخت شدن دیواره رگ‌ها تاثیر منفی دارند. برای مثال، تعدادی از داروهای مورد استفاده برای درمان میگرن در تحریک آنژین پرینزمتال تاثیر دارند
- آب و هوای سرد: قرار گرفتن در معرض دمای سرد در بروز علائم آنژین پرینزمتال نقش دارد
عوارض و نشانه‌های هشدار دهنده آنژین قلبی
آنژین قلبی طیفی از عوارض از جمله محدودیت انجام بعضی از فعالیت‌های فیزیکی و خطر حمله قلبی را به دنبال دارد. مهم‌ترین علائم سکته قلبی عبارتند از:
- فشار، درد و فشردگی در مرکز قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد
- دردی که از قفسه سینه فراتر رفته و به شانه، دست، پشت یا و فک گسترش می‌یابد
- از هوش رفتن
- افزایش تدریجی درد قفسه سینه
- تهوع و استفراغ
- بروز درد در ناحیه بالای شکم
- تنگی نفس
- تعریق
اگر علائم بالا را در خود و یا اطرافیان مشاهده کردید، فورا به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید.
چگونه از مبتلا شدن به آنژین قلبی پیشگیری کنیم؟
بسیاری از عواملی که در ابتلا به آنژین صدری نقش دارند قابل پیشگیری هستند. برای ارتقای سلامت قلب به خاطر داشتن و رعایت نکات زیر اهمیت قابل توجهی دارد:
- هر هفته به مدت حداقل ۱۵۰ دقیقه (۲٫۵ ساعت) فعالیت‌های ورزشی را در برنامه خود قرار دهید
- از یک رژیم غذایی سالم برای بهبود عملکرد قلب پیروی کنید
- با یادگیری تکنیک‌های آرامبخش مثل مدیتیشن و یوگا استرس خود را مدیریت کنید
- در صورت نیاز وزن خود را کاهش دهید
- فشار خون، کلسترول و قند خون را در محدوده سالم حفظ کنید
- سیگار را ترک کنید و از پک زدن‌های تفریحی به قلیان اجتناب کند
تشخیص آنژین قلب
هر نوع درد قفسه سینه را به پزشک خود اطلاع دهید. پس از انجام معاینه بالینی، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را برای یافتن علت آنژین تجویز نماید:
- بررسی فاکتور CBC در آزمایش خون
- رادیوگرافی قفسه سینه
- تست استرس قلبی (تست ورزش)
- اکوکاردیوگرام
- الکتروکاردیوگرام (تست نوار قلب)
- کاتتریزاسیون عروق کرونر (آنژیوگرافی)
- توموگرافی کامپیوتری عروق
درمان آنژین قلب
با درمان شدن عامل زمینه‌ای، علائم آنژین نیز خودبه‌خود رفع می‌شود. بعضی از موارد آنژین قلبی ناشی از گرفتگی عروق است که در چنین حالتی به آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری و گاهی جراحی قلب باز نیاز است. بعضی از بیماری‌های قلبی تنها با مصرف دارو قابل درمان هستند. پزشک ممکن است برای باز شدن سریع رگ‌های خونی و درمان آنژین داروهایی مانند نیتروگلیسیرین و یا آسپیرین تجویز نماید. سایر داروهای مورد استفاده برای آنژین عبارتند از:
- داروهای ضد انعقاد
- داروی کاهش دهنده کلسترول
- داروهای کاهنده فشار خون