ایجاد سیگنال‌های نامنظم و غیرطبیعی از برخی از سلول‌های قلبی سبب بروز اختلالات قلبی همچون آریتمی می‌شود. آریتمی درصورتی‌که تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند بیمار را با عوارض موقتی و جدی همچون تپش قلب، ضعف جسمانی، نارسایی قلبی و ایست قلبی روبه‌رو کند. برای اصلاح و کنترل آریتمی قلبی متخصصین از ابلیشن قلب کمک می‌گیرند.
عمل ابلیشن قلب چیست؟
عمل ابلیشن قلب نوعی عمل فرسایش قلبی است، که از انرژی گرمایی یا سرمایی برای ایجاد زخم‌های جزئی یا ضربه‌های سطحی و کوچک به قلب استفاده می‌کند. این عمل می‌تواند به کنترل علائم و عوارض ناشی از آریتمی قلب یا ضربان نامنظم قلب کمک شایانی بکند. زمانی که این عمل انجام می‌گیرد، ضربان قلب به حالت عادی برمی‌گردد یا تا حدود زیادی بیمار بهبود ضربان قلب را احساس می‌کند. در حقیقت اصلی‌ترین و مهم‌ترین هدفی که از انجام عمل ابلیشن دنبال می‌شود، برگرداندن ریتم نرمال به ضربان قلب است.
تجهیزاتی که جهت ابلیشن مورد استفاده قرار می‌گیرند، شبیه به لوله‌های نازک هستند که انعطاف‌پذیری بالایی دارند. به این لوله‌های منعطف کاتتر گفته می‌شود. در عمل ابلیشن قلب کاتتر را از راه سیاهرگ یا شریان وارد قلب می‌کنند. سپس با ایجاد جریان گرمایی بافت مورد نظر را ذوب می‌کنند، یا برعکس با استفاده از جریان سرمایی سلول‌هایی که سیگنال غیرطبیعی تولید می‌کنند را فریز می‌کنند.
علت آریتمی و استفاده از ابلیشن برای درمان آن
قلب برای اینکه بتواند خون موجود در دهلیزها و بطن‌ها را پمپ کند باید بتپد. با هر انقباض و تپش قلب سیگنال‌های الکتریکی که سبب انقباض عضله قلب می‌شوند در حالت نرمال باید در یک مسیر یکنواخت باشند. درصورتی‌که قلب دچار شرایط به‌خصوصی شود یا برخی از سلول‌های مأمور تولید سیگنال الکتریکی فعالیت غیرطبیعی داشته باشند، ضربان قلب از ریتم طبیعی خود خارج شده و آریتمی رخ می‌دهد. حال متخصص برای درمان آریتمی و برگرداندن یک ریتم منظم به عضله قلب از عمل ابلیشن استفاده می‌کند.
عمل ابلیشن بستگی به نوع مشکلی که سبب آریتمی قلب شده دارد. گاهی ممکن است ابلیشن یکی از آخرین گزینه‌های درمان و کنترل آریتمی باشد و گاهی نیز اولین انتخاب متخصص برای درمان و بهبود وضعیت بیمار است. در مواردی که متخصص ترجیح می‌دهد ابلیشن انجام بگیرد، احتمالاً دارودرمانی نتیجه مطلوبی نداشته یا روش‌های درمانی تأثیر کافی بر شرایط قلب نگذاشته‌اند. در موارد زیر ممکن است متخصصین قلب و عروق عمل ابلیشن را توصیه و تجویز کنند:
- بیمار درمان دارویی انجام داده است، اما درمانی که برای آریتمی دنبال کرده موفقیت‌آمیز نبوده است
- فرد مبتلا به یک یا چند نوع خاص آریتمی است و فقط با ابلیشن بهبود اوضاعش حاصل می‌شود
- بیمار به‌شدت مستعد ایست قلبی ناگهانی ناشی از آریتمی قلبی است
- داروهایی که بیمار برای درمان آریتمی مصرف کرده سبب بروز عوارض جانبی جدی شدند
- بیمار مبتلا به سندرم ولف پارکینسون وایت است که فقط با ابلیشن بهترین نتیجه درمانی را تجربه خواهد کرد
- بیمار مبتلا به تاکی کاردی فوق بطنی است و موثرترین درمان برای او ابلیشن است
تپش قلب بعد از عمل ابلیشن
تپش قلب بعد از عمل ابلیشن ازجمله حالاتی است که شاید برخی از بیماران مبتلا به آریتمی آن را تجربه کنند. این عارضه را به‌عنوان یکی از عوارض جانبی ابلیشن معرفی می‌کنند. برخی از بیماران ممکن است پس از ابلیشن قلب برخلاف تصور و پیش‌بینی بهبود پیدا نکنند و مشکل آریتمی در آن‌ها تشدید شود.
ابلیشن PVC
منظور از PVC، آریتمی قلبی است که سبب ایجاد ضربان‌های به‌هم‌ریخته و غیرطبیعی می‌شود. این وضعیت غیرطبیعی در بطن ایجاد می‌شود. ممکن است آریتمی از بطن چپ شروع شود یا بطن راست یا اینکه هر دو بطن درگیر آن باشند. برهم خوردن ریتم ضربان قلب سبب می‌شود که فرد احساس کند قلب در حال بال زدن است یا تپش قلب شدیدی را تجربه کند. ابلیشن PVC روشی موثر در کنترل این وضعیت پزشکی است و می‌تواند ریتم معمولی قلب را احیا کند.
عوارض و خطرات پس از ابلیشن قلب
ابلیشن قلب یا فرسایش قلبی ممکن است همانند سایر روش‌های درمانی عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشد. باوجوداینکه ابلیشن یک روش بسیار موثر در کنترل آریتمی قلب است و تاکنون با این روش متخصصین موفق شدند وضعیت قلب بسیاری از مبتلایان به آریتمی را بهبود ببخشند، اما شاید برخی از بیماران دچار عوارض خفیف تا جدی شوند. مهم‌ترین عوارض جانبی عمل ابلیشن قلب عبارت‌اند از:
- آسیب دریچه قلب
- آسیب عروق خونی
- لخته شدن خون در ریه‌ها
- لخته شدن خون در پاها
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- تنگی وریدهای حامل خون بین ریه و قلب
- خونریزی در محلی که کاتتر در آن قرارگرفته است
- عفونت در ناحیه‌ای که کاتتر در آن قرارداده‌شده است
- تشدید آریتمی و یا ابتلا به یک آریتمی جدید
- ضعیف شدن و آهسته شدن ضربان قلب
- صدمه دیدن کلیه‌ها در اثر به‌کارگیری از کنتراست حین عمل
- مرگ
اگر پزشک به شما ابلیشن را توصیه کرده باشد، ممکن است با خواندن این موارد نگران شده باشید. به خاطر بسپارید که متخصص حتماً پیش از انجام ابلیشن قلب در مورد خطرات و مزایای انجام این عمل با شما صحبت خواهد کرد. همچنین متخصص ریسک‌های انجام ابلیشن را مورد بررسی قرار می‌دهد و به شما توضیح می‌دهد که به چه دلایل انجام این عمل برای شما بهتر خواهد بود.
ضربان آهسته پس از ابلیشن چگونه اصلاح می‌شود؟
گاهی پیش می‌آید که عمل ابلیشن سبب آهسته شدن ضربان قلب بیمار شود، که خود مشکلی جدید تلقی می‌شود. درصورتی‌که پس از عمل ابلیشن ضربان قلب بیمار کند و آهسته شود، متخصص از ضربان‌ساز جهت برطرف کردن این اختلال استفاده می‌کند.
به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic بیشتر افرادی که تجربه عمل ابلیشن قلب داشتند از ارتقا سطح کیفیت زندگی‌شان می‌گویند، بنابراین این عمل می‌تواند در نوع خود موثر و کارآمد باشد. اما برخی از افراد ریسک ابتلا مجدد به ضربان غیرطبیعی و آریتمی جدید را دارند.
درصورتی‌که فرد مجدداً دچار آریتمی شود، ممکن است متخصص بار دیگر ابلیشن را تکرار کند یا درمان دیگری را تجویز کند. یادتان باشد که ابلیشن روشی موثر در کنترل آریتمی است اما گاهی ممکن است نیاز به درمان دارویی پس از عمل نیز داشته باشید.
روند انجام عمل و نتیجه ابلیشن قلب چیست؟
پیش از عمل ابلیشن قلب
قبل از اینکه عمل ابلیشن قلب انجام بگیرد، متخصص قلب چندین آزمایش را تجویز می‌کند و نتایج آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. این آزمایشات جهت بررسی وضعیت قلب بیمار انجام می‌گیرند و نتایج آن‌ها می‌توانند به پزشک در تصمیم در مورد اینکه ابلیشن گزینه ایمن‌تر و بهتری است یا خیر کمک کنند. درصورتی‌که ابلیشن قلب گزینه ایده‌آل برای درمان آریتمی باشد، از بیمار درخواست می‌شود که شب پیش از عمل ابلیشن چیزی نخورد و چیزی ننوشد. در مورد اینکه آیا باید پیش از عمل دارویی را مصرف کرد یا نه پزشک اطلاعات کافی را در اختیار بیمار قرار می‌دهد.
اگر مبتلا به آریتمی هستید و متخصص ابلیشن قلب را تجویز کرده باشد، باید این عمل در بیمارستان و توسط خود متخصص و جراح قلب انجام بگیرد. متخصص پیش از ابلیشن قلب یک IV را در ساعد یا دست بیمار قرار می‌دهد و داروی آرام‌بخش جهت تسکین و افزایش آرامش بیمار به او داده می‌شود.
میزان آرام بخشی که در این مرحله به بیمار داده می‌شود، بستگی به نوع آریتمی و چندین فاکتور دیگر دارد که همگی مورد بررسی متخصص قرار می‌گیرند. احتمال دارد که متخصص تشخیص دهد . این مورد بدون بیهوشی انجام بگیرد. در این صورت بیمار در طول انجام عمل هوشیار خواهد بود، اما هیچ احساس بدی نسبت به انجام عمل نخواهد داشت.
فرآیند انجام ابلیشن قلب
برای شروع ابلیشن قلب ابتدا ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص کاتتر را از راه شریان یا رگ خونی وارد قلب بیمار می‌کند. معمولاً برای انجام ابلیشن قلب از بیش از یک کاتتر استفاده می‌کنند. راه وارد کردن کاتتر به قلب بستگی به تشخیص و ترجیح متخصص دارد. به‌طورکلی کاتتر را از دو طریق وارد قلب می‌کنند، که یکی کمتر رایج است و یکی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- از راه گردن: در این روش کاتتر از راه شانه یا گردن وارد قلب می‌شود
- کشاله ران: همان‌طور که می‌توان دریافت در این روش کاتتر را از طریق یک رگ خونی در کشاله ران وارد قلب می‌کنند
در طول عمل باید متخصص بتواند رگ‌ها را ببیند، بنابراین امکان دارد با استفاده از کاتتر رنگ یا کنتراست را به رگ‌های خونی تزریق کنند. سپس متخصص می‌تواند رگ‌ها را در تصاویر اشعه ایکس با وضوح بالا مشاهده کند. روی نوک هر کاتتر حسگر‌هایی وجود دارد. این حسگر‌ها در قلب سیگنال یا تکانه‌های الکتریکی ایجاد می‌کنند و برق قلب را ثبت می‌کنند. اطلاعات به‌دست‌آمده را متخصص مورد بررسی قرار داده و متوجه می‌شود که کدام ناحیه از قلب سبب بروز آریتمی شده است.
بررسی و تفسیر ابلیشن قلب
در مرحله بعد با بررسی این داده‌ها متخصص می‌تواند محل انجام ابلیشن را انتخاب کند. به این فرآیند تشخیص ناحیه درگیر به آریتمی و انتخاب نقطه ابلیشن EP یا الکتروفیزیولوژی گفته می‌شود. در مرحله بعد متخصص یکی از روش‌های رایج ابلیشن را جهت ایجاد زخم‌های خیلی کوچک در قلب و مهار کردن یا مسدود کردن ریتم غیرطبیعی قلب انتخاب می‌کند:
- کرایوابلیشن: در این روش از سرمای شدید برای مسدود کردن سلول‌های تولیدکننده سیگنال غیرطبیعی استفاده می‌کنند
- انرژی فرکانس رادیویی: در این روش از گرما برای ایجاد زخم کوچک و ذوب کردن بافت‌های دخیل در تولید سیگنال‌های غیرطبیعی استفاده می‌کنند
ممکن است زمانی که کاتتر وارد قلب بیمار می‌شود و انرژی گرمایی یا سرمایی به قلب انتقال داده می‌شود، فرد کمی احساس ناراحتی داشته باشد. درصورتی‌که بیمار در طول عمل به هوش باشد و دچار تنگی نفس و درد شدید شود، باید حتماً موضوع را به پزشک خود اطلاع دهد.
مراقبت‌های پس از ابلیشن قلب
ابلیشن قلب یک عمل ۳ تا ۶ ساعته است و مدت زمان آن در هر بیمار بسته به نوع آریتمی و شرایط بیماران متفاوت خواهد بود. بعد از عمل ابلیشن بیمار چند ساعتی ممکن است در بخش مراقبت‌های ویژه تحت کنترل قرار بگیرد. اگر بیمار شرایط خوبی داشته باشد، به تشخیص پزشک مرخص می‌شود. گاهی متخصص بسته به اوضاع بیمار تشخیص می‌دهد، که یک شب در بیمارستان بستری باشد.